Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΕΣΗ
ΣΧΕΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ-ΨΥΧΗΣ: Ο άνθρωπος είναι μια ψυχοσωματική οντότητα με μια ψυχή αθάνατη και αιώνια και ένα σώμα αδιάρρηκτα συνδεδεμένο μαζί της. Η ψυχή αποτελεί τον θησαυρό της ανθρώπινης υπόστασης και εκφράζει την Θεϊκή δόξα και την δυνατότητα μετοχής του Χριστιανού στην αιωνιότητα, με όφελος την σωτηρία και την ένωση του με τον Θεό. Το σώμα επίσης λόγω της σχέσης του με την ψυχή έχει ιερό χαρακτήρα και αποτελεί τον άγρυπνο φρουρό και αγιασμένο ναό φύλαξης της.
ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ
Η Εκκλησία θεωρεί ότι όσο ο άνθρωπος είναι εν ζωή, το σώμα του είναι ένα θυσιαστήριο, για αυτό η βάναυση επέμβαση επάνω του και η υποταγή του στις ορμές δηλώνουν ασέβεια και αποτελούν βεβήλωση και αμαρτία. Η Χριστιανική ζωή σέβεται το ανθρώπινο σώμα και μεριμνά ώστε η συντήρηση και τροφοδοσία του να γίνεται με την προσευχή, η φροντίδα της υγείας του με το ευχέλαιο, η αναπαραγωγή του με τον γάμο και ο εξαγιασμός του με την μετάληψη.
ΤΟ ΛΕΙΨΑΝΟ
Όταν ο άνθρωπος πεθάνει το σώμα του γίνεται λείψανο και τότε αυξάνει και ο σεβασμός μας για αυτό. Ο λόγος είναι διπλός:
1. Το λείψανο αποτελεί την ανάμνηση της ιερουργίας που επιτελείτο μέσα του, δηλαδή της σωτηρίας της ψυχής.
2. Το λείψανο αποτελεί την υπόμνηση μιας άλλης ιερουργίας, που με άγνωστο τρόπο συντελείται μετά θάνατο έξω από το σώμα, δηλαδή της δόξας της ψυχής.
Για αυτούς τους δύο λόγους το ανθρώπινο σώμα θεωρείται ιερό και απαγορεύεται κάθε προσβολή του εν ζωή ή μετά θάνατο.
ΛΟΓΟΙ ΑΡΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ
1. Το σώμα είναι το στοιχείο εκείνο του ανθρώπου που εκτίθεται στην φθορά. Η φυσική φθορά αποτελεί υπόμνηση της πτωτικής φύσης του ανθρώπου, για αυτό και η εκκλησία αρνείται την καύση. Αντίθετα αφήνει τη φύση να αναλάβει την ευθύνη της φθοράς του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι από την στιγμή που η φύση κάποιες φορές επιτρέπει να μείνει κάποιο υπόλειμμα και αρνείται την ολοσχερή διάλυση του ανθρωπίνου σώματος, τότε η νομοθετημένη καύση του αποτελεί πράξη επιλήψιμης βίας.
2. Το ανθρώπινο σώμα είναι ο ιερός ναός μέσα στον οποίο προστατεύεται η ψυχή και επιτελεί το έργο της. Αποτελεί λοιπόν ιεροσυλία η βίαιη καταστροφή του μέσω της καύσης. Είναι αδιανόητο να σκεφτεί κανείς την καύση ενός ναού-οικοδομήματος, πόσο μάλιστα ενός έμψυχου ναού όπως είναι το σώμα.
3. Μετά την ταφή και την φυσιολογική διάλυση της σάρκας, εκείνο που παραμένει προς ανάμνηση του νεκρού είναι τα κόκαλα. Τα οστά γενικά έχουν πολλές ομοιότητες, κυρίως όμως έχουν διαφορές οι οποίες εξασφαλίζουν την μοναδικότητα του κάθε όντος. Με την καύση όμως και την δημιουργία της στάχτης οι διαφορές αυτές εξαλείφονται και εξομοιώνονται τα πάντα. Έτσι δεν γίνεται διάκριση μεταξύ ενήλικα, παιδιού ή ζώου. Απεναντίας εξαφανίζονται τα χαρακτηριστικά και η εικόνα του ανθρώπου και μόλις σκορπιστούν και τα τελευταία υπολείμματα στάχτης τότε οριστικοποιείται και η διαγραφή κάθε ίχνους παρουσίας του.
4. Είναι φυσική ανάγκη του ανθρώπου όταν αποχαιρετά το αγαπημένο νεκρό του πρόσωπο να θέλει να αντικρύσει για τελευταία φορά την οικεία του όψη και να εκφράσει την αγάπη του με την αγκαλιά, το φιλί και την εκδήλωση τρυφερότητας στο νεκρό σώμα. Η Χριστιανική ταφή ικανοποιεί αυτή την ανάγκη, αντίθετα η καύση χαρίζει στον πενθούντα την αποτρόπαια θέα της απάνθρωπης και απρόσωπης στάχτης.
5. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας όπου σώματα μοναχών και αγίων παρέμειναν αναλλοίωτα για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την κοίμηση τους. Η ευωδία του σώματος, το κέρινο χρώμα τους, η θαυματουργή χάρη τους και η φυσική αφθαρσία είναι στοιχεία ασυνήθη και φυσικώς ανεξήγητα και αποτελούν για την Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση πολύτιμη περιουσία που διδάσκει, ενθαρρύνει και ενισχύει την πίστη του λαού του Θεού. Είναι σαφές πως η απώλεια τους εξαιτίας της καύσης θα ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για την πίστη μας.
6. Για την Εκκλησία οι νεκροί δεν είναι πεθαμένοι αλλά κεκοιμημένοι που τοποθετούνται με σεβασμό στον τάφο, στραμμένοι στην ανατολή, με την προσδοκία της ανάστασης. Η Εκκλησία συνειδητά αρνείται τον όρο νεκροταφεία και επιμένει στον όρο κοιμητήρια γιατί θεωρεί ότι νεκρός δεν σημαίνει τελειωμένος αλλά τετελειωμένος, δηλαδή αυτός που έχει τελειωθεί. Με αυτό το σκεπτικό τα οστά που αποτελούν ανάμνηση της παρελθούσας ζωής του, ενθύμηση της παρούσας κατάστασης και υπόμνηση της μελλοντικής προοπτικής του, είναι αδύνατο να καταστραφούν. Η οριστική καταστροφή του σώματος μέσω της καύσης δεν είναι μόνο καύση του φθαρτού νεκρού ανθρώπου αλλά και προσπάθεια καύσης της ζωντανής ψυχής του.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1. Η ταφή των νεκρών είναι δομικό στοιχείο του ελληνορθόδοξου και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Κλασσικές αποδείξεις είναι: Ο τύμβος του Μαραθώνα, τα πολλά ταφικά ευρήματα που περιλαμβάνουν ανθρώπινους σκελετούς, ο επιτάφιος του Περικλέους και οι τάφοι των Μυκηνών.
2. Η καύση των νεκρών αντίθετα, διαχρονικά και γεωγραφικά συνδεόταν με υποτίμηση και περιφρόνηση του σώματος και επιβαλλόταν ποινή στους παραβάτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τραγωδία του Σοφοκλή ¨Αντιγόνη¨ όπου η ηρωΐδα έθαψε τον αδερφό της ενάντια στην διαταγή του βασιλιά, προκειμένου να υπακούσει στις αρχές της πίστης της.
3. Στην Χριστιανική πίστη η επί 20 αιώνες τακτική της ταφής των νεκρών, σύμφωνα με τον Μ. Βασίλειο, αποτελεί άγραφο κανόνα όπως είναι το σημείο του σταυρού, η στροφή των ναών προς την ανατολή και η τριπλή κατάδυση και ανάδυση στο Βάπτισμα. Για αυτό και ο Χριστός ετάφη και έκτοτε όλοι οι Χριστιανοί, Άγιοι και μη, έως σήμερα.
4. Ακόμα και οι άθεοι υποστηρίζουν την ταφή και απορρίπτουν την καύση με την ταρίχευση των σωμάτων των νεκρών επίγειων θεών τους(περίπτωση Λένιν) ή με την κατασκευή αγαλμάτων και ψεύτικων ομοιωμάτων τους.
ΝΟΜΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
Η Ελληνική πολιτεία στο παρελθόν είχε τοποθετηθεί επίσημα στο θέμα της καύσης των νεκρών μέσω μιας απόφασης της Ελληνικής δικαιοσύνης που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα ¨Νέα¨ στις 05/11/1992 και ανέφερε ότι η καθιέρωση της καύσης αντιβαίνει στη δημόσια τάξη και στα χρηστά ήθη. Αυτή όμως η απόφαση έχει ΄ξεχαστεί΄ στις μέρες μας από το πολιτειακό καθεστώς που προσπαθεί να επιβάλλει την καύση αυθαίρετα, αδιαφορώντας για το θρησκευτικό υπόβαθρο του Ελληνικού λαού.
ΛΟΓΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΥΣΗΣ-ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ
1. ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ: Το επιχείρημα ότι δεν έχουμε χώρο στα κοιμητήρια μας ισοδυναμεί με προσβολή. Αν δεν έχουμε, να δημιουργήσουμε χώρο. Αντικειμενικά υπάρχει πρόβλημα, αυτό όμως το δημιούργησε ο συνωστισμός στην πρωτεύουσα. Αν λοιπόν γνωρίζουμε τι σημαίνει πολιτική ταυτότητα και έχουμε την διάθεση να την σώσουμε, θα ενισχύσουμε με κινήσεις όπως: δημιουργία νέων κοιμητηρίων εκτός των κατοικημένων περιοχών και μεταφορά των νεκρών μας στις επαρχίες, στην γενέτειρα γη.
2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΑΦΗΣ: Το οικονομικό επιχείρημα αποδεικνύεται σαθρό, αφού η καύση απαιτεί τεράστια έξοδα(εφημερίδα ¨Νέα¨05/11/1992) και επιπλέον εγκυμονεί κινδύνους μόλυνσης από τα κρεματόρια. Μια πρώτη και μάλιστα πολύ φθηνή λύση είναι η δημοκρατική. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παύσει το εμπόριο τάφων από τους δήμους. Δεν μπορεί σε μια ευνοούμενη και ελεύθερη χώρα άλλοι να διαθέτουν τεράστιους τάφους διότι είναι πλούσιοι και οι φτωχοί να καιγόμαστε. Προτείνουμε λοιπόν κανονική ταφή ΟΛΩΝ και συγκέντρωση των οστών σε μικρές λειψανοθήκες σε αλλεπάλληλα επίπεδα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Δυστυχώς γίνεται αντιληπτό ολοένα και περισσότερο, ότι όπως βαδίζει η κοινωνία μας, σε λίγο δεν θα υπάρχει μόνο έλλειψη χώρου για ταφή, αλλά δεν θα υπάρχουν και άνθρωποι για να θάψουν ή να κάψουν τους νεκρούς τους. Στο απέραντο γηροκομείο του πολιτισμένου κόσμου μας, όπου οι νέοι τείνουν να γίνουν πολύ λιγότεροι από τους ηλικιωμένους και οι γεννήσεις πολύ πιο σπάνιες από τους θανάτους, θα υπάρχουν νεκροί και όχι νεκροθάφτες. Αντί όμως η κοινωνία μας να κατανοήσει αυτό το πρόβλημα και να ενδιαφερθεί για την αρχή της ζωής και το δημογραφικό πρόβλημα, υπερασχολείται με το τέλος, την καύση.
Η ίδια νοοτροπία που αποφεύγει την γέννηση και τη ζωή, αυτή που απορρίπτει τους γέρους, που προτείνει την ευθανασία και που δεν αντέχει τους νεκρούς, αυτή η ίδια αρνείται την δημιουργία και επιλέγει την καύση.
Ίσως η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στο ότι η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από έκπτωση των ηθικών αξιών. Έτσι οι άνθρωποι αντί να κάνουν χρήση του σώματος τους ως ναού της ψυχής, το χρησιμοποιούν για να ικανοποιήσουν τις φιλήδονες τάσεις και τις αμαρτωλές διαθέσεις τους και πολλές φορές με την αποδοχή και την νομική κάλυψη της κοινωνίας. Είναι λοιπόν σαφές πως ο άνθρωπος και η κοινωνία θέλουν να κάψουν το σώμα για να ολοκληρώσουν το έργο τους και να εξαφανίσουν την ασέβεια τους.
Η κοινωνία με την καύση των νεκρών προσυπογράφει το δικό της τέλος, τον μηδενισμό της. Μια κοινωνία που δεν αντέχει τον άνθρωπο ούτε στην ασθένεια του, ούτε στην αδυναμία του, ούτε στον θάνατο του, μια κοινωνία που καίει τους νεκρούς της, μια κοινωνία που καταστρέφει την ανάμνηση της ζωής(τα λείψανα), μια κοινωνία που κάνει την αρχή του ανθρώπου τεχνητή και μηχανική και το τέλος του οριστικό και αμετάκλητο, τότε τι σχέση μπορεί να έχει αυτή η κοινωνία με την ζωή;
Η δημοκρατική συνείδηση βέβαια επιβάλλει να δεχτούμε το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής της καύσης από τους μη ελληνορθόδοξα φρονούντες και σκεπτόμενους. Όχι όμως και να την επιβάλλουμε σε όσους την αρνούνται. Αυτό αποτελεί ασέβεια και απολυταρχική συμπεριφορά που χρήζει αντίστασης και άρνησης υπακοής.