Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ
Τα γεγονότα: Κάποτε δύο άνθρωποι αποφάσισαν να ανεβούν στο Ιερό για να προσευχηθούν και να δεηθούν στον Κύριο για τις αμαρτίες τους. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν Τελώνης. Ο πρώτος, ως υπερήφανος εργάτης της δικαιοσύνης και πλημμυρισμένος από κενοδοξία άρχισε να εξυμνεί τον εαυτό του και να εξαπολύει κατηγορίες για τους υπόλοιπους Εβραίους και κυρίως για τον Τελώνη. Στην διάρκεια της προσευχής παρέλειψε να αναφερθεί στα σφάλματά του και αναλώθηκε στο να συγκρίνει τον εαυτό του, που τον θεωρούσε πιστό, νομοταγή και σωστό, με τους υπόλοιπους Εβραίους. Αφού εγκωμίασε τον εαυτό του για την ανωτερότητά του σε σχέση με τους υπόλοιπους ανθρώπους άρχισε να απαριθμεί, μεγαλόφωνα, τις καλές πράξεις που είχε διαπράξει, την τήρηση της νηστείας και την άσκηση της φιλανθρωπίας. Από την άλλη, ο Τελώνης, έχοντας επίγνωση των αμαρτημάτων του και με πολλή ταπείνωση στάθηκε σε μια άκρη του ιερού και άρχισε να ζητά συγχώρεση από τον Κύριο. Είχε τα μάτια του στραμμένα στο έδαφος, αισθανόμενος ντροπή για τις πράξεις του, ομολογούσε τα σφάλματά του και παραδεχόταν πως δεν ήταν άξιος για συγχώρεση. Παρακαλούσε όμως τον Κύριο να δείξει την ευσπλαχνία και την φιλανθρωπία Του προς το πρόσωπό του.
Στάση του Θεού: Ο Κύριος, ως δίκαιος Κριτής, απέδωσε στον καθένα εκείνο που του άξιζε ανάλογα με τις πράξεις του. Ο υπερήφανος Φαρισαίος καταδικάστηκε για την έπαρσή του και ταπεινώθηκε, ενώ ο Τελώνης δικαιώθηκε και κέρδισε την σωτηρία του. Όλα αυτά έγιναν σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου που είχε προειδοποιήσει πως « ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών υψωθήσεται».
Το νόημα της παραβολής: Η συγκεκριμένη παραβολή περιλαμβάνει τρεις οδηγίες του Θεού προς τους χριστιανούς:
• Να αποφεύγουν να κατακρίνουν τους συνανθρώπους τους
• Να μην υπερηφανεύονται
• Να μετανοούν για τις αμαρτίες τους και να επιδιώκουν την εξομολόγησή τους
Η ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ
Οι λόγοι του Κυρίου: Ο Κύριος στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο αναφέρει: «Μην καταδικάζετε άλλον άνθρωπο για να μην σας καταδικάσει και εσάς ο Θεός.» Στη συνέχεια, απευθυνόμενος σε εκείνους που συνηθίζουν να κατακρίνουν τους άλλους, τους συμβουλεύει να διορθώνουν πρώτα τα δικά τους σφάλματα που είναι μεγάλα και σημαντικά και στη συνέχεια να ασχολούνται με τα μικρά πταίσματα των συνανθρώπων τους.
Ιωάννης ο Ελεήμων: Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων απευθύνεται στον λαό του και τους προτρέπει να μην κατακρίνουν τους άλλους ανθρώπους γιατί παραβαίνουν τον νόμο του Θεού ο οποίος ορίζει πως κανείς δεν πρέπει να κρίνει κανέναν αν δεν επιθυμεί να γίνει και εκείνος με την σειρά του θύμα κριτικής. Όποιος κατακρίνει τον αδερφό του οργίζει τον Θεό και κολάζει την ψυχή του. Είναι αμαρτία να κρίνει κανείς και να καταδικάζει άλλον άνθρωπο γιατί δεν γνωρίζει αν έχει μετανοήσει για τα σφάλματα του. Ο καλύτερος Κριτής είναι ο Θεός και οι άνθρωποι δεν μπορούν να Τον αντικαταστήσουν. Επιπλέον, για να γίνει κάποιος κριτής θα πρέπει να είναι αλάνθαστος. Ο ίδιος ο Κύριος το έδειξε έμπρακτα με το παράδειγμα της πόρνης. Όταν οι Εβραίοι την οδήγησαν μπροστά στον Κύριο, του ζήτησαν την γνώμη του σχετικά με την τιμωρία που έπρεπε να της επιβάλλουν. Τότε, Εκείνος τους απάντησε πως εφόσον η τιμωρία ήταν ο λιθοβολισμός, ο πρώτος που θα έριχνε πέτρα εναντίον της έπρεπε να ήταν αναμάρτητος.
Στάση χριστιανού: Ο σωστός χριστιανός όταν αντιληφθεί πως ο συνάνθρωπός του σφάλει ή αμαρτάνει πρέπει να τον συμβουλεύει και να τον καθοδηγεί. Εάν εκείνος αρνείται την μετάνοια τότε πρέπει να τον αφήνει στο έλεος του Θεού που θα τον κρίνει για τις πράξεις του.
Παραδείγματα:
• Ο καλόγερος και η κοπέλα: Την εποχή που στην Αλεξάνδρεια ήταν Αρχιερέας ο άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, εμφανίστηκε στο παζάρι της πόλης ένας καλόγερος μαζί με μια νέα γυναίκα. Κάποιοι σκανδαλίστηκαν και το μυαλό τους πήγε σε πονηρές υποθέσεις για αυτό και διέβαλαν τους ταξιδιώτες στον αρχιερέα. Εκείνος, τότε, έδωσε διαταγή να τους χτυπήσουν και στη συνέχεια να τους φυλακίσουν. Το ίδιο βράδυ όμως ο καλόγερος εμφανίστηκε στο όνειρο του αρχιερέα και παραπονέθηκε γιατί η τιμωρία του ήταν άδικη. Το επόμενο πρωί, ταραγμένος, ο αρχιερέας ζήτησε να φέρουν τον φυλακισμένο καλόγερο μπροστά του. Στο πρόσωπο του αναγνώρισε, αμέσως, το άτομο του οράματός του. Αναζητώντας στο σώμα του και τις πληγές της κακοποίησης για τις οποίες είχε διαμαρτυρηθεί, ο Ιωάννης ο Ελεήμων διαπίστωσε πως ο καλόγερος ήταν, εκ γενετής, ευνούχος. Μετάνιωσε τότε αμέσως και ειλικρινά για το λάθος του και συγχρόνως επίπληξε και τιμώρησε εκείνους που διέδιδαν ψευδείς και συκοφαντικές απόψεις για τον καλόγερο και την κοπέλα. Στη συνέχεια, ο μοναχός του ομολόγησε τον λόγο της συνύπαρξής του με την γυναίκα. Εξήγησε πως στην διάρκεια της παραμονής του στη Γάζα, η συγκεκριμένη γυναίκα τον παρακάλεσε να την βαπτίσει και να την αφήσει σε κάποιο γυναικείο μοναστήρι για να μονάσει. Ο καλόγερος, πράγματι, την πήρε μαζί του και έκτοτε γυρίζουν μαζί προς αναζήτηση του κατάλληλου μοναστηριού. Μετά την εξιστόρηση του καλόγερου, ο αρχιερέας διαπίστωσε πόσο επιπόλαια φέρθηκε και αδίκησε έναν πραγματικά αθώο άνθρωπο και καλύτερο χριστιανό από τον ίδιο.
• Ο καλόγερος και οι πόρνες: Ήταν κάποτε ένας μοναχός που ονομαζόταν Βιτάλιος ο οποίος ήθελε να δοκιμάσει τον Ιωάννη τον Ελεήμονα σχετικά με την κατάκριση. Προσποιούταν λοιπόν πως κάθε βράδυ επισκεπτόταν τις πόρνες της Αλεξάνδρειας και τους έδινε τα χρήματα, που συγκέντρωνε καθημερινά από την ελεημοσύνη του κόσμου, προς ανταμοιβή για τις κολάσιμες υπηρεσίες που του προσέφεραν. Στην πραγματικότητα όμως, ενώ βρισκόταν στα σπίτια των γυναικών προσευχόταν συνεχώς για την σωτηρία τους και παρακαλούσε τον Θεό να τις επαναφέρει στον ορθό δρόμο. Όλα αυτά όμως δεν γίνονταν αντιληπτά από τους κατοίκους της πόλης καθώς οι πόρνες, κατόπιν παράκλησής του, δεν αποκάλυπταν την αλήθεια. Οι συμπολίτες του όμως άρχισαν να αντιδρούν και σταμάτησαν να του δίνουν χρήματα. Εκείνος τότε άρχισε να εργάζεται και να κερδίζει χρήματα τα οποία έδινε, όπως προκλητικά έλεγε, στις γυναίκες. Επιπλέον, διακήρυττε πως είχε σαρκικές επιθυμίες όπως όλοι οι άνθρωποι και πως δεν επιθυμούσε να ζήσει μια φυσιολογική ζωή με οικογένεια γιατί δεν ήθελε να αναλάβει ευθύνες. Η προκλητική του συμπεριφορά όμως οδήγησε τους κατοίκους της πόλης στον Πατριάρχη Ιωάννη Ελεήμονα που παραπονέθηκαν για τον Βιτάλιο. Εκείνος όμως θυμήθηκε την παλιά ανάλογη περίπτωση με τον καλόγερο και την κοπέλα και δεν επανέλαβε το ίδιο λάθος. Αντιθέτως, συμβούλεψε το ποίμνιό του να αφήσει τον Θεό να κρίνει τον Βιτάλιο. Συγχρόνως όμως το έργο του μοναχού άρχισε να αποδίδει. Πολλές γυναίκες άρχισαν να αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους. Άλλες παντρεύονταν και δημιουργούσαν οικογένεια και άλλες γίνονταν μοναχές. Κανείς όμως δεν γνώριζε την πραγματική αιτία της μεταμέλειάς τους καθώς καμία δεν αποκάλυψε την αλήθεια. Ο Βιτάλιος όμως συνέχισε το ίδιο έργο. Κάποια μέρα, ένας νεαρός χτύπησε τον καλόγερο καθώς έβγαινε από το σπίτι μιας πόρνης και τον επίπληξε. Ο γέροντας, ατάραχος, δεν αντέδρασε μόνο που προμήνυσε στον νεαρό πως θα έρθει η στιγμή που και εκείνος θα δεχτεί ανάλογο ράπισμα το οποίο θα αναστατώσει ολόκληρη την Αλεξάνδρεια. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Βιτάλιος κοιμήθηκε σε ένα κελί που είχε σε μια κοντινή περιοχή και στο οποίο δίδασκε τις μετανοημένες πόρνες. Ο θάνατός του δεν έγινε αμέσως γνωστός αλλά μαθεύτηκε με έναν θαυμαστό τρόπο. Εκείνες τις ημέρες εμφανίστηκε ένας νέγρος ταξιδιώτης που χτύπησε τον νεαρό-θύτη του Βιταλίου αποκαλύπτοντάς του πως ήταν εντολή του καλόγερου. Συγχρόνως, με το ράπισμα, ο νεαρός δαιμονίστηκε και από τις φωνές του συγκεντρώθηκαν γύρω του σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας. Παρουσία λοιπόν του κόσμου ο νεαρός άρχισε να μετανοεί και να ζητά, φωνάζοντας δυνατά, συγχώρεση από τον Βιτάλιο. Ευθύς, έτρεξε προς το κελί του ακολουθούμενος από τους κατοίκους της πόλης. Τότε, ανακάλυψαν την κοίμηση του γέροντα και το δαιμόνιο εγκατέλειψε τον νεαρό. Τα γεγονότα διαδόθηκαν γρήγορα και όσοι είχαν απομείνει, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη και των κληρικών του, έσπευσαν προς το κελί. Εκεί, ο Ιωάννης ο Ελεήμων, δίπλα στο σώμα του καλόγερου, βρήκε μια ιδιόχειρη γραφή του εκλιπόντα που ζητούσε από τους πολίτες της Αλεξάνδρειας να μην κρίνουν τους συνανθρώπους τους γιατί για αυτό είναι αρμόδιος ο Κύριος. Η είδηση του θανάτου και το χειρόγραφο κείμενο συντάραξαν τους παρευρισκόμενους. Την ίδια στιγμή, οι γυναίκες που είχαν ευεργετηθεί άρχισαν να κλαίνε γοερά αποκαλύπτοντας το θεάρεστο έργο του γέροντα. Τότε όλοι οι κάτοικοι, συγκλονισμένοι, πήραν ένα πολύτιμο μάθημα. Έμαθαν πως κανείς δεν μπορεί να είναι κριτής γιατί δεν γίνεται να γνωρίζει πάντα την αληθινή υπόσταση των γεγονότων.
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
Η αρετή της ταπείνωσης: Η ταπείνωση περιλαμβάνει 4 αρετές: υποταγή, υπομονή, υπακοή και ταπείνωση. Υποταγή σημαίνει να μην κάνει κάποιος το δικό του θέλημα αλλά να υποτάσσεται στον Νόμο του Θεού. Υπομονή είναι να ανέχεται κάποιος τα πάντα για το όνομα του Κυρίου. Η υπακοή προϋποθέτει την συμμόρφωση του χριστιανού στις συμβουλές που στοχεύουν στην σωτηρία της ψυχής. Η ταπείνωση ορίζεται ως η χαλιναγώγηση της ανθρώπινης κενοδοξίας. Ο ταπεινός άνθρωπος δεν θεωρεί τον εαυτό του άγιο ούτε διατυμπανίζει την αμαρτωλότητά του.
Παραδείγματα:
• Οι δύο επίσκοποι: Κάποτε, ήταν δύο επίσκοποι που οι ενορίες τους γειτόνευαν. Δεν είχαν όμως αγαθές σχέσεις καθώς ο ένας ήταν πλούσιος και συμπεριφερόταν τυραννικά στον πτωχό και ταπεινό γείτονά του, επίσκοπο. Κάποια στιγμή, οι σχέσεις έγιναν τόσο τεταμένες που ο πλούσιος επίσκοπος ζήτησε από τον φτωχό να εγκαταλείψει τη θέση του. Εκείνος όμως δεν ταράχτηκε ούτε υπέκυψε στις απειλές. Απεναντίας, δήλωσε πως με τη Χάρη του Θεού θα νικούσε τον αλαζόνα. Η ευκαιρία δόθηκε όταν στην πλούσια επαρχία γινόταν ένας θρησκευτικός εορτασμός. Την ώρα της λιτανείας εμφανίστηκε ο φτωχός επίσκοπος και μαζί με το ποίμνιό του, που ακολουθούσε τις οδηγίες του, γονάτισε μπροστά στον πλούσιο εκφράζοντας την συγγνώμη και την υποταγή του. Η συγκεκριμένη ενέργεια συγκίνησε τον ευκατάστατο επίσκοπο, ο οποίος μετάνιωσε για την συμπεριφορά του. Με τη σειρά του γονάτισε και εκείνος και ζήτησε συγχώρεση. Η σκηνή αυτή έγινε πολύτιμο μάθημα για όλους τους χριστιανούς που αντιλήφθηκαν ότι με την ταπείνωση ο Κύριος τους εξυψώνει, τους βοηθά και τους χαρίζει τη δύναμη να νικούν τα πάντα.
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Τα οφέλη της εξομολόγησης: Η εξομολόγηση των αμαρτημάτων αποτελεί για τον χριστιανό καθαρισμό ψυχής και δεύτερη βάπτιση. Οι άνθρωποι αμαρτάνουν και μολύνουν το άγιο Βάπτισμα. Πρέπει λοιπόν να εξομολογούνται και να μετανοούν για τα σφάλματά τους γιατί έτσι κερδίζουν την ελευθερία της ψυχής τους από την αμαρτία.
Η δύναμη της μετάνοιας: Η μετάνοια μπορεί να σώσει τον χριστιανό ακόμα και αν νομίζει πως η συγχώρεσή του από τον Θεό είναι αδύνατη. Ο ίδιος ο Κύριος είπε πως ήρθε στον κόσμο για να οδηγήσει τους αμαρτωλούς στη μετάνοια και την σωτηρία. Ακόμα και τον διάβολο θα μπορούσε να τον επαναφέρει στην αρχική του θέση και αξίωμα αν μετανοούσε για τις επιλογές του. Όμως οι άνθρωποι αμελούν και υποτιμούν το πολύτιμο δώρο της μετάνοιας. Νομίζουν πως μπορούν να ζουν το παρόν χωρίς ηθικούς φραγμούς και να μετανοήσουν στο μέλλον. Αυτό όμως είναι η επιδέξια πλάνη του διαβόλου. Κανείς δεν γνωρίζει την στιγμή του θανάτου του και συνεπώς πρέπει να είναι έτοιμος κάθε στιγμή. Η μετάνοια δεν μπορεί να παίρνει αναβολές.
Παραδείγματα πιστών: Πολλοί άνθρωποι αμάρτησαν στην διάρκεια της ζωής τους και μετάνιωσαν. Ο βασιλιάς και προφήτης Δαβίδ διέπραξε μοιχεία και φόνο αλλά ο Θεός δέχτηκε τη μετάνοιά του και τον συγχώρεσε. Ο Λωτ, ο ανιψιός του Αβραάμ, συνευρέθηκε ερωτικά με τις δυο του κόρες. Η εξομολόγηση όμως της αμαρτίας του χάρισε και την σωτηρία του. Άλλα παραδείγματα ήταν ο Απόστολος Παύλος που από διώκτης των χριστιανών έγινε Απόστολος. Ο Απόστολος Ματθαίος από τελώνης και αδικητής των πτωχών έγινε μαθητής του Κυρίου. Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, η Αγία Πελαγία και η Αγία Ταησία με την εξομολόγηση απαρνήθηκαν την πορνεία και έσωσαν την ψυχή τους.
Η εξομολόγηση: Ο χριστιανός πρέπει να μετανοεί ειλικρινά για τα σφάλματά του. Ο πνευματικός του είναι το κατάλληλο πρόσωπο που θα τον ακούσει και θα τον συμβουλέψει. Στην εξομολόγηση ταιριάζουν τα δάκρυα μετάνοιας και όχι η ντροπή της απολογίας. Η ντροπή έπρεπε να υπήρχε όταν γινόταν η διάπραξη των άνομων έργων του διαβόλου που στενοχωρούσαν τον Θεό. Ο χριστιανός πρέπει να λυπάται που έπραξε ενάντια στον Νόμο του Θεού και να ακολουθεί με χαρά τις συμβουλές του πνευματικού του.
Τα γεγονότα: Κάποτε δύο άνθρωποι αποφάσισαν να ανεβούν στο Ιερό για να προσευχηθούν και να δεηθούν στον Κύριο για τις αμαρτίες τους. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν Τελώνης. Ο πρώτος, ως υπερήφανος εργάτης της δικαιοσύνης και πλημμυρισμένος από κενοδοξία άρχισε να εξυμνεί τον εαυτό του και να εξαπολύει κατηγορίες για τους υπόλοιπους Εβραίους και κυρίως για τον Τελώνη. Στην διάρκεια της προσευχής παρέλειψε να αναφερθεί στα σφάλματά του και αναλώθηκε στο να συγκρίνει τον εαυτό του, που τον θεωρούσε πιστό, νομοταγή και σωστό, με τους υπόλοιπους Εβραίους. Αφού εγκωμίασε τον εαυτό του για την ανωτερότητά του σε σχέση με τους υπόλοιπους ανθρώπους άρχισε να απαριθμεί, μεγαλόφωνα, τις καλές πράξεις που είχε διαπράξει, την τήρηση της νηστείας και την άσκηση της φιλανθρωπίας. Από την άλλη, ο Τελώνης, έχοντας επίγνωση των αμαρτημάτων του και με πολλή ταπείνωση στάθηκε σε μια άκρη του ιερού και άρχισε να ζητά συγχώρεση από τον Κύριο. Είχε τα μάτια του στραμμένα στο έδαφος, αισθανόμενος ντροπή για τις πράξεις του, ομολογούσε τα σφάλματά του και παραδεχόταν πως δεν ήταν άξιος για συγχώρεση. Παρακαλούσε όμως τον Κύριο να δείξει την ευσπλαχνία και την φιλανθρωπία Του προς το πρόσωπό του.
Στάση του Θεού: Ο Κύριος, ως δίκαιος Κριτής, απέδωσε στον καθένα εκείνο που του άξιζε ανάλογα με τις πράξεις του. Ο υπερήφανος Φαρισαίος καταδικάστηκε για την έπαρσή του και ταπεινώθηκε, ενώ ο Τελώνης δικαιώθηκε και κέρδισε την σωτηρία του. Όλα αυτά έγιναν σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου που είχε προειδοποιήσει πως « ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών υψωθήσεται».
Το νόημα της παραβολής: Η συγκεκριμένη παραβολή περιλαμβάνει τρεις οδηγίες του Θεού προς τους χριστιανούς:
• Να αποφεύγουν να κατακρίνουν τους συνανθρώπους τους
• Να μην υπερηφανεύονται
• Να μετανοούν για τις αμαρτίες τους και να επιδιώκουν την εξομολόγησή τους
Η ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ
Οι λόγοι του Κυρίου: Ο Κύριος στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο αναφέρει: «Μην καταδικάζετε άλλον άνθρωπο για να μην σας καταδικάσει και εσάς ο Θεός.» Στη συνέχεια, απευθυνόμενος σε εκείνους που συνηθίζουν να κατακρίνουν τους άλλους, τους συμβουλεύει να διορθώνουν πρώτα τα δικά τους σφάλματα που είναι μεγάλα και σημαντικά και στη συνέχεια να ασχολούνται με τα μικρά πταίσματα των συνανθρώπων τους.
Ιωάννης ο Ελεήμων: Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων απευθύνεται στον λαό του και τους προτρέπει να μην κατακρίνουν τους άλλους ανθρώπους γιατί παραβαίνουν τον νόμο του Θεού ο οποίος ορίζει πως κανείς δεν πρέπει να κρίνει κανέναν αν δεν επιθυμεί να γίνει και εκείνος με την σειρά του θύμα κριτικής. Όποιος κατακρίνει τον αδερφό του οργίζει τον Θεό και κολάζει την ψυχή του. Είναι αμαρτία να κρίνει κανείς και να καταδικάζει άλλον άνθρωπο γιατί δεν γνωρίζει αν έχει μετανοήσει για τα σφάλματα του. Ο καλύτερος Κριτής είναι ο Θεός και οι άνθρωποι δεν μπορούν να Τον αντικαταστήσουν. Επιπλέον, για να γίνει κάποιος κριτής θα πρέπει να είναι αλάνθαστος. Ο ίδιος ο Κύριος το έδειξε έμπρακτα με το παράδειγμα της πόρνης. Όταν οι Εβραίοι την οδήγησαν μπροστά στον Κύριο, του ζήτησαν την γνώμη του σχετικά με την τιμωρία που έπρεπε να της επιβάλλουν. Τότε, Εκείνος τους απάντησε πως εφόσον η τιμωρία ήταν ο λιθοβολισμός, ο πρώτος που θα έριχνε πέτρα εναντίον της έπρεπε να ήταν αναμάρτητος.
Στάση χριστιανού: Ο σωστός χριστιανός όταν αντιληφθεί πως ο συνάνθρωπός του σφάλει ή αμαρτάνει πρέπει να τον συμβουλεύει και να τον καθοδηγεί. Εάν εκείνος αρνείται την μετάνοια τότε πρέπει να τον αφήνει στο έλεος του Θεού που θα τον κρίνει για τις πράξεις του.
Παραδείγματα:
• Ο καλόγερος και η κοπέλα: Την εποχή που στην Αλεξάνδρεια ήταν Αρχιερέας ο άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, εμφανίστηκε στο παζάρι της πόλης ένας καλόγερος μαζί με μια νέα γυναίκα. Κάποιοι σκανδαλίστηκαν και το μυαλό τους πήγε σε πονηρές υποθέσεις για αυτό και διέβαλαν τους ταξιδιώτες στον αρχιερέα. Εκείνος, τότε, έδωσε διαταγή να τους χτυπήσουν και στη συνέχεια να τους φυλακίσουν. Το ίδιο βράδυ όμως ο καλόγερος εμφανίστηκε στο όνειρο του αρχιερέα και παραπονέθηκε γιατί η τιμωρία του ήταν άδικη. Το επόμενο πρωί, ταραγμένος, ο αρχιερέας ζήτησε να φέρουν τον φυλακισμένο καλόγερο μπροστά του. Στο πρόσωπο του αναγνώρισε, αμέσως, το άτομο του οράματός του. Αναζητώντας στο σώμα του και τις πληγές της κακοποίησης για τις οποίες είχε διαμαρτυρηθεί, ο Ιωάννης ο Ελεήμων διαπίστωσε πως ο καλόγερος ήταν, εκ γενετής, ευνούχος. Μετάνιωσε τότε αμέσως και ειλικρινά για το λάθος του και συγχρόνως επίπληξε και τιμώρησε εκείνους που διέδιδαν ψευδείς και συκοφαντικές απόψεις για τον καλόγερο και την κοπέλα. Στη συνέχεια, ο μοναχός του ομολόγησε τον λόγο της συνύπαρξής του με την γυναίκα. Εξήγησε πως στην διάρκεια της παραμονής του στη Γάζα, η συγκεκριμένη γυναίκα τον παρακάλεσε να την βαπτίσει και να την αφήσει σε κάποιο γυναικείο μοναστήρι για να μονάσει. Ο καλόγερος, πράγματι, την πήρε μαζί του και έκτοτε γυρίζουν μαζί προς αναζήτηση του κατάλληλου μοναστηριού. Μετά την εξιστόρηση του καλόγερου, ο αρχιερέας διαπίστωσε πόσο επιπόλαια φέρθηκε και αδίκησε έναν πραγματικά αθώο άνθρωπο και καλύτερο χριστιανό από τον ίδιο.
• Ο καλόγερος και οι πόρνες: Ήταν κάποτε ένας μοναχός που ονομαζόταν Βιτάλιος ο οποίος ήθελε να δοκιμάσει τον Ιωάννη τον Ελεήμονα σχετικά με την κατάκριση. Προσποιούταν λοιπόν πως κάθε βράδυ επισκεπτόταν τις πόρνες της Αλεξάνδρειας και τους έδινε τα χρήματα, που συγκέντρωνε καθημερινά από την ελεημοσύνη του κόσμου, προς ανταμοιβή για τις κολάσιμες υπηρεσίες που του προσέφεραν. Στην πραγματικότητα όμως, ενώ βρισκόταν στα σπίτια των γυναικών προσευχόταν συνεχώς για την σωτηρία τους και παρακαλούσε τον Θεό να τις επαναφέρει στον ορθό δρόμο. Όλα αυτά όμως δεν γίνονταν αντιληπτά από τους κατοίκους της πόλης καθώς οι πόρνες, κατόπιν παράκλησής του, δεν αποκάλυπταν την αλήθεια. Οι συμπολίτες του όμως άρχισαν να αντιδρούν και σταμάτησαν να του δίνουν χρήματα. Εκείνος τότε άρχισε να εργάζεται και να κερδίζει χρήματα τα οποία έδινε, όπως προκλητικά έλεγε, στις γυναίκες. Επιπλέον, διακήρυττε πως είχε σαρκικές επιθυμίες όπως όλοι οι άνθρωποι και πως δεν επιθυμούσε να ζήσει μια φυσιολογική ζωή με οικογένεια γιατί δεν ήθελε να αναλάβει ευθύνες. Η προκλητική του συμπεριφορά όμως οδήγησε τους κατοίκους της πόλης στον Πατριάρχη Ιωάννη Ελεήμονα που παραπονέθηκαν για τον Βιτάλιο. Εκείνος όμως θυμήθηκε την παλιά ανάλογη περίπτωση με τον καλόγερο και την κοπέλα και δεν επανέλαβε το ίδιο λάθος. Αντιθέτως, συμβούλεψε το ποίμνιό του να αφήσει τον Θεό να κρίνει τον Βιτάλιο. Συγχρόνως όμως το έργο του μοναχού άρχισε να αποδίδει. Πολλές γυναίκες άρχισαν να αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους. Άλλες παντρεύονταν και δημιουργούσαν οικογένεια και άλλες γίνονταν μοναχές. Κανείς όμως δεν γνώριζε την πραγματική αιτία της μεταμέλειάς τους καθώς καμία δεν αποκάλυψε την αλήθεια. Ο Βιτάλιος όμως συνέχισε το ίδιο έργο. Κάποια μέρα, ένας νεαρός χτύπησε τον καλόγερο καθώς έβγαινε από το σπίτι μιας πόρνης και τον επίπληξε. Ο γέροντας, ατάραχος, δεν αντέδρασε μόνο που προμήνυσε στον νεαρό πως θα έρθει η στιγμή που και εκείνος θα δεχτεί ανάλογο ράπισμα το οποίο θα αναστατώσει ολόκληρη την Αλεξάνδρεια. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Βιτάλιος κοιμήθηκε σε ένα κελί που είχε σε μια κοντινή περιοχή και στο οποίο δίδασκε τις μετανοημένες πόρνες. Ο θάνατός του δεν έγινε αμέσως γνωστός αλλά μαθεύτηκε με έναν θαυμαστό τρόπο. Εκείνες τις ημέρες εμφανίστηκε ένας νέγρος ταξιδιώτης που χτύπησε τον νεαρό-θύτη του Βιταλίου αποκαλύπτοντάς του πως ήταν εντολή του καλόγερου. Συγχρόνως, με το ράπισμα, ο νεαρός δαιμονίστηκε και από τις φωνές του συγκεντρώθηκαν γύρω του σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας. Παρουσία λοιπόν του κόσμου ο νεαρός άρχισε να μετανοεί και να ζητά, φωνάζοντας δυνατά, συγχώρεση από τον Βιτάλιο. Ευθύς, έτρεξε προς το κελί του ακολουθούμενος από τους κατοίκους της πόλης. Τότε, ανακάλυψαν την κοίμηση του γέροντα και το δαιμόνιο εγκατέλειψε τον νεαρό. Τα γεγονότα διαδόθηκαν γρήγορα και όσοι είχαν απομείνει, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη και των κληρικών του, έσπευσαν προς το κελί. Εκεί, ο Ιωάννης ο Ελεήμων, δίπλα στο σώμα του καλόγερου, βρήκε μια ιδιόχειρη γραφή του εκλιπόντα που ζητούσε από τους πολίτες της Αλεξάνδρειας να μην κρίνουν τους συνανθρώπους τους γιατί για αυτό είναι αρμόδιος ο Κύριος. Η είδηση του θανάτου και το χειρόγραφο κείμενο συντάραξαν τους παρευρισκόμενους. Την ίδια στιγμή, οι γυναίκες που είχαν ευεργετηθεί άρχισαν να κλαίνε γοερά αποκαλύπτοντας το θεάρεστο έργο του γέροντα. Τότε όλοι οι κάτοικοι, συγκλονισμένοι, πήραν ένα πολύτιμο μάθημα. Έμαθαν πως κανείς δεν μπορεί να είναι κριτής γιατί δεν γίνεται να γνωρίζει πάντα την αληθινή υπόσταση των γεγονότων.
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
Η αρετή της ταπείνωσης: Η ταπείνωση περιλαμβάνει 4 αρετές: υποταγή, υπομονή, υπακοή και ταπείνωση. Υποταγή σημαίνει να μην κάνει κάποιος το δικό του θέλημα αλλά να υποτάσσεται στον Νόμο του Θεού. Υπομονή είναι να ανέχεται κάποιος τα πάντα για το όνομα του Κυρίου. Η υπακοή προϋποθέτει την συμμόρφωση του χριστιανού στις συμβουλές που στοχεύουν στην σωτηρία της ψυχής. Η ταπείνωση ορίζεται ως η χαλιναγώγηση της ανθρώπινης κενοδοξίας. Ο ταπεινός άνθρωπος δεν θεωρεί τον εαυτό του άγιο ούτε διατυμπανίζει την αμαρτωλότητά του.
Παραδείγματα:
• Οι δύο επίσκοποι: Κάποτε, ήταν δύο επίσκοποι που οι ενορίες τους γειτόνευαν. Δεν είχαν όμως αγαθές σχέσεις καθώς ο ένας ήταν πλούσιος και συμπεριφερόταν τυραννικά στον πτωχό και ταπεινό γείτονά του, επίσκοπο. Κάποια στιγμή, οι σχέσεις έγιναν τόσο τεταμένες που ο πλούσιος επίσκοπος ζήτησε από τον φτωχό να εγκαταλείψει τη θέση του. Εκείνος όμως δεν ταράχτηκε ούτε υπέκυψε στις απειλές. Απεναντίας, δήλωσε πως με τη Χάρη του Θεού θα νικούσε τον αλαζόνα. Η ευκαιρία δόθηκε όταν στην πλούσια επαρχία γινόταν ένας θρησκευτικός εορτασμός. Την ώρα της λιτανείας εμφανίστηκε ο φτωχός επίσκοπος και μαζί με το ποίμνιό του, που ακολουθούσε τις οδηγίες του, γονάτισε μπροστά στον πλούσιο εκφράζοντας την συγγνώμη και την υποταγή του. Η συγκεκριμένη ενέργεια συγκίνησε τον ευκατάστατο επίσκοπο, ο οποίος μετάνιωσε για την συμπεριφορά του. Με τη σειρά του γονάτισε και εκείνος και ζήτησε συγχώρεση. Η σκηνή αυτή έγινε πολύτιμο μάθημα για όλους τους χριστιανούς που αντιλήφθηκαν ότι με την ταπείνωση ο Κύριος τους εξυψώνει, τους βοηθά και τους χαρίζει τη δύναμη να νικούν τα πάντα.
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Τα οφέλη της εξομολόγησης: Η εξομολόγηση των αμαρτημάτων αποτελεί για τον χριστιανό καθαρισμό ψυχής και δεύτερη βάπτιση. Οι άνθρωποι αμαρτάνουν και μολύνουν το άγιο Βάπτισμα. Πρέπει λοιπόν να εξομολογούνται και να μετανοούν για τα σφάλματά τους γιατί έτσι κερδίζουν την ελευθερία της ψυχής τους από την αμαρτία.
Η δύναμη της μετάνοιας: Η μετάνοια μπορεί να σώσει τον χριστιανό ακόμα και αν νομίζει πως η συγχώρεσή του από τον Θεό είναι αδύνατη. Ο ίδιος ο Κύριος είπε πως ήρθε στον κόσμο για να οδηγήσει τους αμαρτωλούς στη μετάνοια και την σωτηρία. Ακόμα και τον διάβολο θα μπορούσε να τον επαναφέρει στην αρχική του θέση και αξίωμα αν μετανοούσε για τις επιλογές του. Όμως οι άνθρωποι αμελούν και υποτιμούν το πολύτιμο δώρο της μετάνοιας. Νομίζουν πως μπορούν να ζουν το παρόν χωρίς ηθικούς φραγμούς και να μετανοήσουν στο μέλλον. Αυτό όμως είναι η επιδέξια πλάνη του διαβόλου. Κανείς δεν γνωρίζει την στιγμή του θανάτου του και συνεπώς πρέπει να είναι έτοιμος κάθε στιγμή. Η μετάνοια δεν μπορεί να παίρνει αναβολές.
Παραδείγματα πιστών: Πολλοί άνθρωποι αμάρτησαν στην διάρκεια της ζωής τους και μετάνιωσαν. Ο βασιλιάς και προφήτης Δαβίδ διέπραξε μοιχεία και φόνο αλλά ο Θεός δέχτηκε τη μετάνοιά του και τον συγχώρεσε. Ο Λωτ, ο ανιψιός του Αβραάμ, συνευρέθηκε ερωτικά με τις δυο του κόρες. Η εξομολόγηση όμως της αμαρτίας του χάρισε και την σωτηρία του. Άλλα παραδείγματα ήταν ο Απόστολος Παύλος που από διώκτης των χριστιανών έγινε Απόστολος. Ο Απόστολος Ματθαίος από τελώνης και αδικητής των πτωχών έγινε μαθητής του Κυρίου. Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, η Αγία Πελαγία και η Αγία Ταησία με την εξομολόγηση απαρνήθηκαν την πορνεία και έσωσαν την ψυχή τους.
Η εξομολόγηση: Ο χριστιανός πρέπει να μετανοεί ειλικρινά για τα σφάλματά του. Ο πνευματικός του είναι το κατάλληλο πρόσωπο που θα τον ακούσει και θα τον συμβουλέψει. Στην εξομολόγηση ταιριάζουν τα δάκρυα μετάνοιας και όχι η ντροπή της απολογίας. Η ντροπή έπρεπε να υπήρχε όταν γινόταν η διάπραξη των άνομων έργων του διαβόλου που στενοχωρούσαν τον Θεό. Ο χριστιανός πρέπει να λυπάται που έπραξε ενάντια στον Νόμο του Θεού και να ακολουθεί με χαρά τις συμβουλές του πνευματικού του.