ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Οι λάτρεις του παγανιστικού αρχαιοελληνισμού ισχυρίζονται πως ο Χριστιανισμός με εκπρόσωπο τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Θεοδόσιο, απαγόρευσε τους ολυμπιακούς αγώνες και αποτέλεσε τροχοπέδη στην εξάπλωση του ολυμπιακού ιδεώδους. Παρά τους διωγμούς όμως και τις απαγορεύσεις των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι Έλληνες αδιαφόρησαν για τις κυρώσεις και έτσι οι ολυμπιακοί αγώνες συνεχίστηκαν στην Ολυμπία ως το 741μ.Χ(Δαυλός, τ.231, σ.14768).
Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική, καθώς η απαγόρευση των αγώνων δεν σχετίζεται με τον διωγμό της ειδωλολατρίας όπως παραπληροφορούν οι αρχαιοελληνιστές. Αντίθετα καταργήθηκαν, γιατί με το πέρασμα του χρόνου εκφυλίστηκαν τόσο που αντί να διαφημίζουν και να προβάλλουν το ολυμπιακό πνεύμα της άμιλλας και του ευγενούς συναγωνισμού μετατράπηκαν σε διοργανώσεις βάρβαρου επαγγελματικού αθλητισμού.
Επιπλέον δεν υπάρχει δόση αλήθειας στην θεωρία της παράτασης και της κρυφής τέλεσης των ολυμπιακών αγώνων, γιατί οι νόμοι και οι εντολές του Θεοδοσίου ήταν σαφείς και η παραβίαση τους είχε συνέπειες. Έτσι σταμάτησαν να διοργανώνονται αφού δεν είχαν τίποτα ηθικοπλαστικό να προσφέρουν και κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να τους αναβιώσει εναντιωμένος στην κρατική εξουσία.
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ
Πολλοί φιλόσοφοι και λόγιοι της αρχαίας ελληνιστικής περιόδου κατέκριναν πολλά πράγματα σχετικά με τον αθλητισμό, τους αγώνες και τους αθλητές. Αρκετοί μάλιστα τοποθετήθηκαν ανοικτά κατά των ολυμπιακών αγώνων και υποστήριξαν τη θέση τους με καυστικά και αρκετά επικριτικά και σκληρά επιχειρήματα.
Σε αυτήν την ενότητα παραθέτουμε αναφορικά μερικές από αυτές τις επίσημες πεποιθήσεις των αρχαίων φιλοσόφων, χωρίς όμως να τις υιοθετούμε ή να τις καταρρίπτουμε, απλά τις γνωστοποιούμε. Άλλωστε το υπόβαθρο της χριστιανικής διδασκαλίας δεν είναι η μνησικακία κατά του αρχαιοελληνισμού, αλλά η έγκυρη ενημέρωση, η ελευθερία επιλογής και ο σεβασμός των ατομικών θρησκευτικών πεποιθήσεων και ιδεών.
Ο Ξενοφάνης διατύπωσε το εξής: Μικρό όφελος έχει μια πόλη αν ένας αθλητής της στεφθεί ολυμπιονίκης. Ο ίδιος προσκομίζει οικονομικά οφέλη και κοινωνική προβολή, ενώ η πόλη δεν κερδίζει ούτε περισσότερα έσοδα, ούτε καλύτερη διακυβέρνηση.
Ο Σόλων περιόρισε τις τιμές που δίνονταν στους αθλητές γιατί τους θεωρούσε πολυδάπανους.
Ο Ευριπίδης θεωρούσε ότι οι αθλητές δεν μπορούσαν να ζήσουν μια ορθή ζωή με προγραμματισμό και σωστή οικονομική διαχείριση. Επίσης κατέκρινε την προσφορά τιμητικών διακρίσεων στους ολυμπιονίκες καθώς τους θεωρούσε ανίκανους να υπερασπιστούν την χώρα τους σε εμπόλεμη περίοδο. Αντίθετα επευφημούσε τους σώφρονες και δίκαιους γιατί ήταν οι μόνοι σε θέση να φροντίσουν για την ευμάρεια και την σωστή διακυβέρνηση της χώρας τους. Την ίδια θέση υποστήριζε και ο φιλόσοφος Ισοκράτης.
Ο Πλάτωνας κατέκρινε την δίαιτα των αθλητών, γιατί τους καθιστούσε καχεκτικούς και ασθενικούς.
Ο Αριστοτέλης υποστήριζε την απλή σωματική άσκηση και απέρριπτε τον βίαιο αθλητισμό, ενώ ο Επίκτητος και ο Σένεκας χαρακτήριζαν τους ολυμπιακούς αγώνες γελοία εκδήλωση θεάματος.
ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ
ΑΦΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΦΛΟΓΑΣ-ΛΑΜΠΑΔΗΔΡΟΜΙΑ
Δεν υπάρχει καμιά ιστορική μαρτυρία που να επιβεβαιώνει την πραγματοποίηση τελετών αφής φλόγας και λαμπαδηδρομίας στο χώρο της αρχαίας Ολυμπίας στην αρχαιότητα. Αντίθετα, πρόκειται για μια επινόηση του υπουργού προπαγάνδας της Ναζιστικής κυβέρνησης Τζόζεφ Γκέμπελς που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στους ολυμπιακούς αγώνες το 1936 και έκτοτε καθιερώθηκε.
Η ΦΡΑΣΗ ¨ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ¨
Η κλασσική αυτή ρήση που διαφημίζεται ότι εκφράζει την αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων για τον αθλητισμό, δεν βρίσκεται σε κανένα έργο της αρχαιοελληνικής γραμματείας και είναι άσχετη με τους αθλητικούς αγώνες. Στην πραγματικότητα αποτελεί μετάφραση μιας πρότασης του ποιητή Δέκιμου Ιούνιου Ιουβενάλη(60-127μ.Χ), ο οποίος στο έργο του ¨Σάτιρες¨ στηλίτευε την ανθρώπινη αδυναμία για τα υλικά αγαθά και προέτρεπε τους ανθρώπους να προσεύχονται για την απόκτηση υγιούς σώματος και νου.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ
Αυτό αποτελεί ακόμα ένα παραμύθι καθώς η εκεχειρία μεταξύ των εμπόλεμων υπήρχε μόνο στα όρια της αρχαίας Ολυμπίας, ενώ έξω από αυτή οι εχθροπραξίες συνεχίζονταν κανονικά.
ΣΤΕΦΑΝΙ ΕΛΙΑΣ
Οι νικητές των ολυμπιακών αγώνων απολάμβαναν πολλά προνόμια όπως:
· Ανακηρύσσονταν επίτιμα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της κοινότητας
· Τρέφονταν εφ’ όρου ζωής στο πρυτανείο
· Είχαν φορολογική απαλλαγή
· Βραβεύονταν με χρηματικά ποσά
Το μόνο έπαθλο που ποτέ δεν έπαιρναν γιατί αποτελούσε μύθο ήταν το στεφάνι της ελιάς.
ΕΥΓΕΝΗΣ ΑΜΙΛΛΑ ΑΘΛΗΤΩΝ
Αυτό αποτελεί μια ακόμα ανακρίβεια καθώς οι αρχαίοι Έλληνες κατά την διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων δεν λησμονούσαν τις εχθρότητες τους, αλλά απεναντίας συνέχιζαν την αντιπαλότητα τους και στο χώρο των αγωνισμάτων. Σκοπός τους δεν ήταν η άμιλλα και ο γόνιμος ανταγωνισμός αλλά η νίκη επί εχθρικού κράτους και η κατάκτηση της δόξας και των επάθλων.
ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΙΔΕΩΔΟΥΣ
Το αρχαίο ολυμπιακό πνεύμα της ευγενούς άμιλλας διατηρήθηκε αναλλοίωτο μόνο τους πρώτους δύο με τρεις αιώνες. Από τον Δ’ αιώνα π.Χ. και συγκεκριμένα μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, το ολυμπιακό ιδεώδες ακολουθώντας το γενικό κλίμα της κρίσης ηθών και αξιών της εποχής , άρχισε να παρακμάζει. Ο θαυμασμός και η αίγλη προς το πρόσωπο του ολυμπιονίκη σε συνδυασμό με τις τιμές, τις διακρίσεις και τα οικονομικά οφέλη που αποκτούσε, δημιούργησαν γρήγορα κρίση στο αθλητικό ήθος. Έτσι γρήγορα οι ολυμπιακοί αγώνες χαρακτηρίστηκαν από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, την δωροδοκία αντιπάλων και την εξαγορά ανήθικων αθλητών που καταπατώντας τον όρκο τους δέχονταν να εμφανιστούν ως εκπρόσωποι άλλης πόλης.
Έτσι μοιραία εμφανίστηκε στην συνέχεια ο επαγγελματικός αθλητισμός, ο οποίος απαιτούσε συγκεκριμένο σωματότυπο αθλητή με συστηματική προετοιμασία και ειδική δίαιτα και τρόπο ζωής.
Επιπλέον μεγάλη δημοτικότητα απέκτησαν τα βαρέα αγωνίσματα της πάλης, του παγκρατίου και της πυγμαχίας, τα οποία δημιούργησαν έναν τύπο αθλητή με υπερφυσική δύναμη και δύσμορφη εμφάνιση που αγωνιζόταν με αυτοσκοπό την νίκη. Έτσι οι ερασιτέχνες αθλητές άρχισαν σιγά-σιγά να απέχουν από τους τόπους άσκησης και τους αγώνες και προτιμούσαν το ρόλο του θεατή.
ΘΕΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΩΝ
Οι ολυμπιονίκες έχαιραν ειδικών προνομίων μετά την νίκη τους στους αγώνες που τις περισσότερες φορές κατέληγαν στην υπερβολή. Μερικά από αυτά ήταν:
· Οικονομικές παροχές
· Απαλλαγή από φορολογικές υποχρεώσεις
· Δωρεάν ισόβια σίτιση στο πρυτανείο
· Τιμητικές διακρίσεις
· Προεδρία στους αγώνες
· Μερίδιο από τα πολεμικά λάφυρα της πόλης
Σε ακραίες περιπτώσεις που καταγράφονται όμως από τους αρχαίους ιστορικούς (Ηρόδοτος, Λουκιανός, Παυσανίας), στήνονταν ανδριάντες προς τιμή των ολυμπιονικών στους οποίους απέδιδαν θεϊκές και ιαματικές ιδιότητες και τους προσέφεραν θυσίες και ύμνους.
Η ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ
Δυστυχώς τα αρχαία αγωνίσματα, ειδικά τα δημοφιλή(πυγμαχία, πάλη, παγκράτιο) ήταν πολύ φρικιαστικά και η περιγραφή τους μέσω των αρχαίων συγγραμμάτων διαφέρει ριζικά από την εντύπωση που έχουμε σχηματίσει για το πνεύμα των ολυμπιακών αγώνων.
ΠΥΓΜΑΧΙΑ
Από τον 4ο αιώνα π.Χ γινόταν χρήση σκληρών ιμάντων με μεταλλικά επιθέματα με τα οποία τύλιγαν οι αθλητές τα χέρια τους, μετατρέποντας τα σε συντριπτικά ρόπαλα. Οι κακώσεις που προκαλούσαν αυτά τα όπλα ήταν βαριές και πολλές φορές θανατηφόρες, αλλά ποτέ δεν τιμωρούνταν. Προστάτης της πυγμαχίας ήταν ο θεός Απόλλων και το 632π.Χ καθιερώθηκαν στην 37η Ολυμπιάδα, αγώνες πυγμαχίας και πάλης για παιδιά.
ΠΑΛΗ - ΠΑΓΚΡΑΤΙΟ
Σε αυτά τα δύο αθλήματα κάθε αγριότητα ήταν θεμιτή: κατάγματα, κλωτσιές ποδιών και γεννητικών οργάνων, στραγγαλισμός αντιπάλου. Το 200 π.Χ (45η Ολυμπιάδα) οι αγώνες παγκρατίου επεκταθήκαν και στα παιδιά.
Γίνεται σαφές πως η μορφή αυτών των ολυμπιακών αγωνισμάτων δεν είχε καμία σχέση με το πολυδιαφημισμένο αθάνατο πνεύμα της άμιλλας και της ειρήνης. Απεναντίας κύριο χαρακτηριστικό της Ολυμπιάδας ήταν οι βιαιοπραγίες που ποτέ δεν τιμωρούνταν. Μάλιστα η ίδια η επίσημη νομοθεσία του κράτους κήρυττε αθώο όποιον αθλητή σκότωνε τον αντίπαλό του, καθώς ο ηττημένος θεωρείτο ασθενέστερος στην πάλη και υπαίτιος του φόνου του. Επιπλέον θεωρούσαν πως οι ολυμπιακοί αγώνες διεξάγονταν με βάρβαρο τρόπο ώστε οι πολίτες να είναι προετοιμασμένοι για τον πόλεμο.
ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Στην αρχαιότητα δεν ήταν γνωστές οι απαγορευμένες ουσίες που χρησιμοποιούνται σήμερα, παρόλα αυτά όμως οι αθλητές ακολουθούσαν ειδικό διαιτολόγιο προσαρμοσμένο στις ειδικές ανάγκες των αγωνισμάτων τους, προκειμένου να βελτιώσουν την απόδοση τους.
Συγκεκριμένα:
· Κατανάλωναν πολλά φρούτα με μεγάλη συγκέντρωση σακχάρου για να αποκτήσουν επιπρόσθετη ενέργεια.
· Οι άλτες χρησιμοποιούσαν κρέας κατσίκας και οι παλαιστές, σφαιροβόλοι, ακοντιστές κρέας ταύρου αναμεμειγμένο με χοιρινό λίπος. Ο σκοπός ήταν η πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών για αύξηση της σωματικής δύναμης.
· Οι αθλητές έτρωγαν κοκόρια-νικητές αγώνων, σε μια προσπάθεια λήψης άφθονης τεστοστερόνης.
· Οι ιατροί βοηθούσαν σημαντικά την προετοιμασία των αθλητών και οι μάγειροι παρασκεύαζαν για τους αθλητές ψωμί καρυκευμένο με χυμό από το φυτό μήκωνος υπνοφόρος(φυτό από το οποίο παράγεται το όπιο).
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ
Ύποπτες οικονομικές συναλλαγές ήταν αρκετά γνωστές στην αρχαιότητα όπως:
· Ο Πίνδαρος έγραφε ύμνους προς τους ολυμπιονίκες κατόπιν χρηματικής αμοιβής.
· Πολλοί αθλητές κηρύχτηκαν νικητές με εξαγορά των αγώνων, πληρώνοντας τους αντιπάλους αλλά και τους ελλανοδίκες.
· Πολλές συμμετοχές αθλητών στους αγώνες ήταν παράνομες, καθώς συμμετείχαν άτομα που απαγορευόταν, όπως οι κριτές.
· Αρκετοί ολυμπιονίκες δωροδοκήθηκαν ώστε σε επόμενους αγώνες να εκπροσωπήσουν κάποια άλλη πόλη-κράτος και όχι την δική τους.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί Πατέρες της Εκκλησίας συμφωνούν με την άθληση του σώματος για χάρη της υγείας. Αφού το σώμα είναι δημιούργημα του Θεού είναι καλός και ο αγώνας για την υγεία και την καλή διατήρηση του. Ένας τρόπος για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι και η γυμναστική, όταν βέβαια περιορίζεται στα όρια της σωστής άθλησης.
Επίσης η Εκκλησία μας τοποθετείται ευνοϊκά υπέρ των Παραολυμπιακών αγώνων και διαφοροποιείται από την στάση των αρχαίων Ελλήνων απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Για τους πολυδιαφημισμένους λάτρεις του αρχαίου ολυμπιακού ιδεώδους ο Καιάδας ήταν η μοίρα των μη άρτιων ανθρώπων, για τον Χριστιανό όμως όλοι οι άνθρωποι αποτελούν παιδιά του Πανάγαθου Θεού, με ίσα δικαιώματα στη ζωή.
Τελικά ποιός είναι ο καλύτερος εκπρόσωπος του ολυμπιακού και παγκόσμιου πνεύματος της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της αγάπης , εκτός από τον Κύριο;