ΑΝΑΜΜΑ ΚΕΡΙΟΥ
Είσοδος: Ο χριστιανός πρέπει να είναι σιωπηλός, με αθόρυβο βάδισμα και ευλαβικές κινήσεις. Εισερχόμενος στον ναό κάνει τον σταυρό του με μικρή υπόκλιση λέγοντας: «Εισελεύσομαι εις τον Οίκο Σου, προσκυνήσω προς Ναόν Άγιον Σου εν φόβω Σου».
Κεριά στο παγκάρι: Συνήθως, ο πιστός παίρνει δύο κεριά, ένα προς τιμή του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων και ένα για την σωτηρία των ψυχών των οικείων του(νεκρών και ζωντανών).
Η συνήθεια να ανάβουμε πολλά κεριά είναι λανθασμένη. Αντίθετα, όταν ο κάθε πιστός ανάβει δύο κεριά, τότε το μανουάλι θα χωρά όλα τα κεριά τα οποία θα καίγονται περισσότερη ώρα και δεν θα μπαίνει ο νεωκόρος στον πειρασμό να τα σβήσει.
Το άναμμα του κεριού: Το άναμμα γίνεται με ευλάβεια προσευχόμενοι: «Χριστέ μου, Εσύ που είσαι το Φως του κόσμου. Βοήθησέ με ώστε και η ζωή μου να λιώνει από αγάπη προς τον πλησίον μου και να φωτίζει σαν το ταπεινό φως του κεριού».
Ο συμβολισμός του κεριού: Το μαλακό μέρος του κεριού συμβολίζει το εύπλαστο της ψυχής μας που πρέπει να την διακρίνει η μετάνοια και η υπακοή στον Νόμο του Θεού. Όπως το κερί λιώνει και φωτίζει έτσι πρέπει και ο χριστιανός να θυσιάζεται υπέρ του συνανθρώπου του και να τον φωτίζει με την αγάπη του.
ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
Στο προσκυνητάρι: Μετά το άναμμα των κεριών, ο πιστός κατευθύνεται στο προσκυνητάρι. Κάνει μια ή τρεις μετάνοιες με σταυρό και ασπάζεται τις Άγιες Εικόνες ή τα Άγια Λείψανα λέγοντας την ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» ή «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς» ή «Άγιε του Θεού(το όνομα του Αγίου), πρέσβευε υπέρ ημών». Αν υπάρχει αρκετό πλήθος που περιμένει να ασπαστεί, τότε οι μετάνοιες γίνονται νωρίτερα, πριν έρθει η σειρά του πιστού, για να μην καθυστερούν και οι υπόλοιποι.
Απομάκρυνση από το προσευχητάρι: Μετά τον ασπασμό των εικόνων και των λειψάνων, ο πιστός απομακρύνεται από τα πλάγια. Δεν στρέφει έτσι τα νώτα του προς τα Άγια και δεν δημιουργεί πρόβλημα στους επόμενους πιστούς που περιμένουν για να προσκυνήσουν.
Η ΑΜΦΙΕΣΗ
Ο Θεός δεν έχει ανάγκη από τον τρόπο της αμφίεσης του πιστού γιατί ενδιαφέρεται για την ψυχή του. Όμως, οι χριστιανοί οφείλουμε να παρουσιαζόμαστε με τρόπο που να δείχνουμε σεβασμό προς τον Θεό αλλά και στον ιερό χώρο του ναού.
Αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να εισερχόμαστε στην εκκλησία με οποιαδήποτε αμφίεση. Εάν όμως θελήσει κάποιος πιστός από ξαφνική εσωτερική ανάγκη να μπει στον ναό για να προσευχηθεί, έχοντας ακατάλληλη ενδυμασία, είναι φρόνιμο να μην εισέλθει στον κύριο ναό. Είναι προτιμότερο να παραμείνει στον πρόναο ή στον Νάρθηκα και εκεί να ανάψει το κερί του και να προσευχηθεί.
ΟΙ ΘΟΡΥΒΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΟΝ ΝΑΟ
Τα παπούτσια πρέπει να είναι αθόρυβα και να περπατάμε προσεκτικά μέσα στην εκκλησία. Τα τακούνια, ειδικά σε σκληρό δάπεδο, δημιουργούν θόρυβο και έτσι η είσοδός μας στον ναό γίνεται εκτός από αισθητή και πολύ ενοχλητική.
Εάν κάνει ζέστη, δεν χρησιμοποιούμε βεντάλια γιατί είναι ασεβές, ενοχλητικό και δείχνει πρόσωπα με έλλειψη υπομονής και θυσίας.
Δεν αναστενάζουμε ούτε σιγοψάλουμε γιατί είναι ενοχλητικό για τους διπλανούς μας. Δεν επαναλαμβάνουμε τα λόγια του ιερέα γιατί αποτελεί επίδειξη και απόδειξη εγωισμού. Δεν κάνουμε συνέχεια μετάνοιες και συνεχή σταυροκοπήματα για να μην ενοχλούνται οι γύρω μας.
Όταν φέρνουμε προσφορές(πρόσφορα, λάδι) στον ναό, δεν θορυβούμε με τις πλαστικές σακκούλες. Εάν μάλιστα φτάσουμε καθυστερημένα, τότε τα παραδίδουμε στους υπεύθυνους μετά την Ακολουθία.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ
Η μετάβαση του πιστού στον ναό συνεπάγεται προετοιμασία ψυχική και σωματική. Ο Κύριος ενδιαφέρεται για την ψυχή μας, όμως και εμείς οφείλουμε να φροντίσουμε ώστε να έχουμε ευπρεπή εμφάνιση. Αυτό όμως δεν σημαίνει να προβάλλουμε στο ντύσιμο επιτήδευση ούτε φιλαρέσκεια.
Η προετοιμασία της αμφίεσης, το χτένισμα και το μακιγιάρισμα δεν έχουν σχέση με όσα ζητά ο Κύριος από τον χριστιανό. Αντίθετα, δηλώνει την εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου να αρέσει στον κόσμο περισσότερο παρά στον Θεό. Επιπλέον, το μακιγιάζ και ειδικά το κραγιόν λερώνει τις εικόνες, τη λαβίδα και το μάκτρο.
Η ΘΕΣΗ ΠΟΥ ΣΤΕΚΕΤΑΙ Ο ΠΙΣΤΟΣ
Μετά την προσκύνηση των Αγίων εικόνων, αθόρυβα, χωρίς να μιλάμε, χωρίς να χαιρετάμε και να ασπαζόμαστε τους γνωστούς που βλέπουμε μέσα στον ναό, πηγαίνουμε να βρούμε μια θέση.
Το ορθό εκκλησιαστικό φρόνημα μας καθοδηγεί στο να αναζητήσουμε μια θέση προς τα πίσω και δεν επιδιώκουμε την πρωτοκαθεδρία.
Όρθια στάση-ακινησία: Εάν, καθώς μπαίνουμε στον ναό, διαβάζεται ο Εξάψαλμος του Όρθρου ή το Ευαγγέλιο, τότε σταματάμε και παρακολουθούμε από εκεί την ανάγνωση. Στην συνέχεια, εισερχόμαστε στην εκκλησία.
Στην Θεία Κοινωνία, από το «Μετά φόβου…» έως το «Πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν», επειδή ο Χριστός βρίσκεται στην Ωραία Πύλη και κοινωνούν οι πιστοί, δεν πρέπει να καθόμαστε.
Γονυκλυσία: Στη Μεγάλη Είσοδο δεν γονατίζουμε γιατί τα Τίμια Δώρα δεν έχουν ακόμα καθαγιαστεί. Γονατίζουμε μόνο στα προηγιασμένα.
ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥ
Οι ιερείς: Πριν την τέλεση της Λειτουργίας, οι ιερείς κάνουν μυστικά μια σύντομη Ακολουθία έξω από το Άγιο Βήμα. Στην διάρκεια αυτής της τελετής ασπάζονται τις Άγιες εικόνες του τέμπλου και ζητούν ευλογία από τον Θεό για να τελέσουν την Θεία Λειτουργία.
Οι πιστοί: Οι χριστιανοί δεν πρέπει να προσκυνούν τις εικόνες του τέμπλου κατά την διάρκεια της λειτουργίας γιατί αφενός μοιάζει σαν επίδειξη ευλάβειας και αφετέρου είναι ενοχλητικό γιατί διασπά την προσοχή των άλλων πιστών. Ο ασπασμός των συγκεκριμένων εικόνων πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη ή μετά το τέλος της Ακολουθίας. Πρώτα ασπαζόμαστε την Αγία εικόνα του Χριστού και μετά της Παναγίας(πρώτα το βρέφος και μετά την Παναγία). Ακολουθεί η προσκύνηση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Αγίου του Ναού και των υπόλοιπων εικόνων, αν υπάρχουν.
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ
Πότε αναχωρούμε: Ο πιστός παραμένει στην εκκλησία μέχρι το τέλος της Θείας Λειτουργίας και παίρνει αντίδωρο από το χέρι του ιερέα. Η αποχώρηση, νωρίτερα, αποτελεί προσβολή και αδιαφορία προς τον Κύριο και μοιάζει με την προδοσία του Ιούδα που εγκατέλειψε τον Κύριο και τους μαθητές στον Μυστικό Δείπνο. Αν είναι μεγάλη ανάγκη να αποχωρήσουμε, αυτό πρέπει να γίνει πριν την τελευταία ώα δηλαδή πριν το Ευαγγέλιο και τον Χερουβικό ύμνο.
Συμπεριφορά πιστού: Μετά την λήψη του Αντίδωρου πρέπει να εξερχόμαστε από τον ναό ήσυχα, αποφεύγοντας την κακή συνήθεια των χαιρετισμών, ασπασμών και συζητήσεων με γνωστούς μας.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΙΕΡΕΑ
Όταν συναντούμε έναν ιερέα είτε κατά την είσοδό μας στην εκκλησία είτε στον δρόμο, ακολουθούμε την εξής διαδικασία που κάνουμε και μετά το τέλος του διαλόγου μας μαζί του. Κάνουμε μικρή μετάνοια(υπόκλιση)χωρίς να κάνουμε τον σταυρό μας. Στη συνέχεια λέμε: «Ευλόγησον Πάτερ» ή «την ευχή σας Πάτερ» ή «Ευλογείτε» και φιλάμε το χέρι του.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΗΜΑ
Σύμφωνα με τον 69ο κανόνα της Στ΄Οικουμενικής Συνόδου, η είσοδος στο Ιερό Βήμα απαγορεύεται στις γυναίκες. Κατ΄εξαίρεση επιτρέπεται η είσοδος στις γυναίκες νεωκόρους στις οποίες διαβάζεται ειδική ευχή. Επίσης, μπορούν να μπουν μικρά παιδιά που είναι παπαδάκια και οι άνδρες επίτροποι. Από τους υπόλοιπους άνδρες λαϊκούς εισέρχονται μόνο όσοι έχουν άδεια ή όταν υπάρχει απόλυτη ανάγκη.
Είσοδος: Ο χριστιανός πρέπει να είναι σιωπηλός, με αθόρυβο βάδισμα και ευλαβικές κινήσεις. Εισερχόμενος στον ναό κάνει τον σταυρό του με μικρή υπόκλιση λέγοντας: «Εισελεύσομαι εις τον Οίκο Σου, προσκυνήσω προς Ναόν Άγιον Σου εν φόβω Σου».
Κεριά στο παγκάρι: Συνήθως, ο πιστός παίρνει δύο κεριά, ένα προς τιμή του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων και ένα για την σωτηρία των ψυχών των οικείων του(νεκρών και ζωντανών).
Η συνήθεια να ανάβουμε πολλά κεριά είναι λανθασμένη. Αντίθετα, όταν ο κάθε πιστός ανάβει δύο κεριά, τότε το μανουάλι θα χωρά όλα τα κεριά τα οποία θα καίγονται περισσότερη ώρα και δεν θα μπαίνει ο νεωκόρος στον πειρασμό να τα σβήσει.
Το άναμμα του κεριού: Το άναμμα γίνεται με ευλάβεια προσευχόμενοι: «Χριστέ μου, Εσύ που είσαι το Φως του κόσμου. Βοήθησέ με ώστε και η ζωή μου να λιώνει από αγάπη προς τον πλησίον μου και να φωτίζει σαν το ταπεινό φως του κεριού».
Ο συμβολισμός του κεριού: Το μαλακό μέρος του κεριού συμβολίζει το εύπλαστο της ψυχής μας που πρέπει να την διακρίνει η μετάνοια και η υπακοή στον Νόμο του Θεού. Όπως το κερί λιώνει και φωτίζει έτσι πρέπει και ο χριστιανός να θυσιάζεται υπέρ του συνανθρώπου του και να τον φωτίζει με την αγάπη του.
ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
Στο προσκυνητάρι: Μετά το άναμμα των κεριών, ο πιστός κατευθύνεται στο προσκυνητάρι. Κάνει μια ή τρεις μετάνοιες με σταυρό και ασπάζεται τις Άγιες Εικόνες ή τα Άγια Λείψανα λέγοντας την ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» ή «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς» ή «Άγιε του Θεού(το όνομα του Αγίου), πρέσβευε υπέρ ημών». Αν υπάρχει αρκετό πλήθος που περιμένει να ασπαστεί, τότε οι μετάνοιες γίνονται νωρίτερα, πριν έρθει η σειρά του πιστού, για να μην καθυστερούν και οι υπόλοιποι.
Απομάκρυνση από το προσευχητάρι: Μετά τον ασπασμό των εικόνων και των λειψάνων, ο πιστός απομακρύνεται από τα πλάγια. Δεν στρέφει έτσι τα νώτα του προς τα Άγια και δεν δημιουργεί πρόβλημα στους επόμενους πιστούς που περιμένουν για να προσκυνήσουν.
Η ΑΜΦΙΕΣΗ
Ο Θεός δεν έχει ανάγκη από τον τρόπο της αμφίεσης του πιστού γιατί ενδιαφέρεται για την ψυχή του. Όμως, οι χριστιανοί οφείλουμε να παρουσιαζόμαστε με τρόπο που να δείχνουμε σεβασμό προς τον Θεό αλλά και στον ιερό χώρο του ναού.
Αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να εισερχόμαστε στην εκκλησία με οποιαδήποτε αμφίεση. Εάν όμως θελήσει κάποιος πιστός από ξαφνική εσωτερική ανάγκη να μπει στον ναό για να προσευχηθεί, έχοντας ακατάλληλη ενδυμασία, είναι φρόνιμο να μην εισέλθει στον κύριο ναό. Είναι προτιμότερο να παραμείνει στον πρόναο ή στον Νάρθηκα και εκεί να ανάψει το κερί του και να προσευχηθεί.
ΟΙ ΘΟΡΥΒΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΟΝ ΝΑΟ
Τα παπούτσια πρέπει να είναι αθόρυβα και να περπατάμε προσεκτικά μέσα στην εκκλησία. Τα τακούνια, ειδικά σε σκληρό δάπεδο, δημιουργούν θόρυβο και έτσι η είσοδός μας στον ναό γίνεται εκτός από αισθητή και πολύ ενοχλητική.
Εάν κάνει ζέστη, δεν χρησιμοποιούμε βεντάλια γιατί είναι ασεβές, ενοχλητικό και δείχνει πρόσωπα με έλλειψη υπομονής και θυσίας.
Δεν αναστενάζουμε ούτε σιγοψάλουμε γιατί είναι ενοχλητικό για τους διπλανούς μας. Δεν επαναλαμβάνουμε τα λόγια του ιερέα γιατί αποτελεί επίδειξη και απόδειξη εγωισμού. Δεν κάνουμε συνέχεια μετάνοιες και συνεχή σταυροκοπήματα για να μην ενοχλούνται οι γύρω μας.
Όταν φέρνουμε προσφορές(πρόσφορα, λάδι) στον ναό, δεν θορυβούμε με τις πλαστικές σακκούλες. Εάν μάλιστα φτάσουμε καθυστερημένα, τότε τα παραδίδουμε στους υπεύθυνους μετά την Ακολουθία.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ
Η μετάβαση του πιστού στον ναό συνεπάγεται προετοιμασία ψυχική και σωματική. Ο Κύριος ενδιαφέρεται για την ψυχή μας, όμως και εμείς οφείλουμε να φροντίσουμε ώστε να έχουμε ευπρεπή εμφάνιση. Αυτό όμως δεν σημαίνει να προβάλλουμε στο ντύσιμο επιτήδευση ούτε φιλαρέσκεια.
Η προετοιμασία της αμφίεσης, το χτένισμα και το μακιγιάρισμα δεν έχουν σχέση με όσα ζητά ο Κύριος από τον χριστιανό. Αντίθετα, δηλώνει την εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου να αρέσει στον κόσμο περισσότερο παρά στον Θεό. Επιπλέον, το μακιγιάζ και ειδικά το κραγιόν λερώνει τις εικόνες, τη λαβίδα και το μάκτρο.
Η ΘΕΣΗ ΠΟΥ ΣΤΕΚΕΤΑΙ Ο ΠΙΣΤΟΣ
Μετά την προσκύνηση των Αγίων εικόνων, αθόρυβα, χωρίς να μιλάμε, χωρίς να χαιρετάμε και να ασπαζόμαστε τους γνωστούς που βλέπουμε μέσα στον ναό, πηγαίνουμε να βρούμε μια θέση.
Το ορθό εκκλησιαστικό φρόνημα μας καθοδηγεί στο να αναζητήσουμε μια θέση προς τα πίσω και δεν επιδιώκουμε την πρωτοκαθεδρία.
Όρθια στάση-ακινησία: Εάν, καθώς μπαίνουμε στον ναό, διαβάζεται ο Εξάψαλμος του Όρθρου ή το Ευαγγέλιο, τότε σταματάμε και παρακολουθούμε από εκεί την ανάγνωση. Στην συνέχεια, εισερχόμαστε στην εκκλησία.
Στην Θεία Κοινωνία, από το «Μετά φόβου…» έως το «Πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν», επειδή ο Χριστός βρίσκεται στην Ωραία Πύλη και κοινωνούν οι πιστοί, δεν πρέπει να καθόμαστε.
Γονυκλυσία: Στη Μεγάλη Είσοδο δεν γονατίζουμε γιατί τα Τίμια Δώρα δεν έχουν ακόμα καθαγιαστεί. Γονατίζουμε μόνο στα προηγιασμένα.
ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥ
Οι ιερείς: Πριν την τέλεση της Λειτουργίας, οι ιερείς κάνουν μυστικά μια σύντομη Ακολουθία έξω από το Άγιο Βήμα. Στην διάρκεια αυτής της τελετής ασπάζονται τις Άγιες εικόνες του τέμπλου και ζητούν ευλογία από τον Θεό για να τελέσουν την Θεία Λειτουργία.
Οι πιστοί: Οι χριστιανοί δεν πρέπει να προσκυνούν τις εικόνες του τέμπλου κατά την διάρκεια της λειτουργίας γιατί αφενός μοιάζει σαν επίδειξη ευλάβειας και αφετέρου είναι ενοχλητικό γιατί διασπά την προσοχή των άλλων πιστών. Ο ασπασμός των συγκεκριμένων εικόνων πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη ή μετά το τέλος της Ακολουθίας. Πρώτα ασπαζόμαστε την Αγία εικόνα του Χριστού και μετά της Παναγίας(πρώτα το βρέφος και μετά την Παναγία). Ακολουθεί η προσκύνηση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Αγίου του Ναού και των υπόλοιπων εικόνων, αν υπάρχουν.
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ
Πότε αναχωρούμε: Ο πιστός παραμένει στην εκκλησία μέχρι το τέλος της Θείας Λειτουργίας και παίρνει αντίδωρο από το χέρι του ιερέα. Η αποχώρηση, νωρίτερα, αποτελεί προσβολή και αδιαφορία προς τον Κύριο και μοιάζει με την προδοσία του Ιούδα που εγκατέλειψε τον Κύριο και τους μαθητές στον Μυστικό Δείπνο. Αν είναι μεγάλη ανάγκη να αποχωρήσουμε, αυτό πρέπει να γίνει πριν την τελευταία ώα δηλαδή πριν το Ευαγγέλιο και τον Χερουβικό ύμνο.
Συμπεριφορά πιστού: Μετά την λήψη του Αντίδωρου πρέπει να εξερχόμαστε από τον ναό ήσυχα, αποφεύγοντας την κακή συνήθεια των χαιρετισμών, ασπασμών και συζητήσεων με γνωστούς μας.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΙΕΡΕΑ
Όταν συναντούμε έναν ιερέα είτε κατά την είσοδό μας στην εκκλησία είτε στον δρόμο, ακολουθούμε την εξής διαδικασία που κάνουμε και μετά το τέλος του διαλόγου μας μαζί του. Κάνουμε μικρή μετάνοια(υπόκλιση)χωρίς να κάνουμε τον σταυρό μας. Στη συνέχεια λέμε: «Ευλόγησον Πάτερ» ή «την ευχή σας Πάτερ» ή «Ευλογείτε» και φιλάμε το χέρι του.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΗΜΑ
Σύμφωνα με τον 69ο κανόνα της Στ΄Οικουμενικής Συνόδου, η είσοδος στο Ιερό Βήμα απαγορεύεται στις γυναίκες. Κατ΄εξαίρεση επιτρέπεται η είσοδος στις γυναίκες νεωκόρους στις οποίες διαβάζεται ειδική ευχή. Επίσης, μπορούν να μπουν μικρά παιδιά που είναι παπαδάκια και οι άνδρες επίτροποι. Από τους υπόλοιπους άνδρες λαϊκούς εισέρχονται μόνο όσοι έχουν άδεια ή όταν υπάρχει απόλυτη ανάγκη.